Onlangs mochten wij onze opwachting maken in de Klare Wijn Podcast (luister 'm hier terug). Thema van dienst: "Groene wijnen". Ons hele concept, met onze 4 principes, is gebouwd rond niet al te ingewikkeld en snobistisch doen over wijn. Twee uur podcasten over wijn was dan ook wel even wennen. Maar wij vinden wel iets van groene wijn. Dat verdient nog wat uitleg, omdat dat in zo'n podcast misschien net niet lekker uit de verf komt.
Vooropgesteld, wij vinden "Groene wijnen" een goed idee, producten die "Groen" of beter voor de wereld zijn in algemene zin. Groen beschouwen wij als "goed voor de wereld" op meerdere vlakken. Goed voor de natuur, goed voor dieren, goed voor de regio waar geproduceerd wordt, goed voor lokaal ondernemerschap, goed voor de medewerkers die werken aan zo'n product, goed voor de CO2 voetafdruk, enzovoorts. Toch vinden wij het nog het altijd wel een beetje een jungle aan logo's, certificaten en benamingen waar je je doorheen moet werken wil je kunnen bepalen wat "Groen" is. Bovendien kleeft er aan veel benamingen een wel erg dik marketinglaagje. We lopen er er een paar langs en beschrijven daarna hoe wij, wederom met ons wijnconcept van de koude grond o.b.v. 4 principes, denken "Groene wijn" te verkopen.
Biologische wijn
Het prettige aan biologische wijn is dat het heel helder en meetbaar is. Een duidelijk certificeringssysteem (althans, die van de EU dan, want ook hierin zijn veel smaken), duidelijke spelregels over wat wel en wat niet. Bovendien is biologisch iets wat niet alleen geldt voor wijn, m.b.t. (bijv.) groente gelden er vergelijkbare spelregels qua bestrijdingsmiddelen. En dat is prettig, duidelijk en enigszins te begrijpen voor de gemiddelde consument. Wat biologisch lastiger maakt, is de controle erop (zie de anekdote in de podcast), dat alleen de druiven biologisch zijn niet het wijnbedrijf en dat het streken met "soepeler" AOC/DOC(G) regels voortrekt - het is makkelijker biologisch produceren als je je wijnstokken mag bewateren in tijden van droogte, om maar wat te noemen.
Haute Valeur Environnementale (HVE)
HVE vinden wij stiekem leuker dan biologisch. Dit is een certificering van het Franse ministerie van Landbouw (voor de liefhebber) en bestaat uit drie niveaus (HVE 1, 2 en 3), al naar gelang het duurzamer produceren van de (wijn)boer. Wat tof is dat, anders dan bij biologisch, het bedrijf wordt gecertificeerd als HVE en niet alleen de geproduceerde goederen. Bestrijdingsmiddelen en biodiversiteit spelen daarbij een belangrijke rol, maar op een bredere manier dan bij biologische certificering. HVE houdt, zeker op niveau 2 en 3 ook rekening met factoren die indirect bijdragen aan de productie van de goederen, zoals watergebruik, arbeidsvoorwaarden van de medewerkers, gebruikte productiemiddelen en de duurzaamheid daarvan. HVE mag bovendien alleen worden toegekend door een officiële controleur van het Franse ministerie van landbouw, wat controle wat waterdichter maakt. Franse ambtenaren, dat weet iedereen die de Gendarmerie weleens in actie heeft gezien, daar maak je geen grappen mee - en ja dat was een grap. HVE is alleen een Franse certificering die niet bestaat in andere Europese landen, laat staan buiten Europa waar duurzaamheidsstandaarden doorgaans niet bepaald hoger zijn dan in Europa.
Biodynamische wijn
Dit is niet echt onze expertise (zo bleek ook wel een beetje uit de podcast). Biodynamisch zit voor ons een klein beetje in de alternatieve hoek, waar de biodynamische wijnen die wij kennen doorgaans fantastisch zijn. Er zitten allerlei regels aan vast (hier de meest bekende certificering bijvoorbeeld), die je soms bijna als rituelen zou kunnen beschouwen, die de productie van de wijn ten goede zouden komen. Eigenlijk is het de overtreffende trap van biologisch, hoewel ook hier de oogst biodynamisch geproduceerd is, niet per se het wijnbedrijf. Je kan nog steeds een ronkende dieseltractor uit 1973 berijden en je medewerkers onderbetalen, maar toch biodynamisch werken om het even gekscherend te zeggen. Overigens geldt dat niet voor de Demeter-certificering waar een overduidelijke sociale component aan zit, regels over arbeidskrachten en de inzet daarvan bijvoorbeeld. Vergeet niet dat in grote delen van Europa (soms) illegale arbeidskrachten worden ingezet bij de oogst, Spanje en Italië zijn hier met hun vele illegale migranten berucht om.
Vegan wijn
De meeste wijnen worden geklaard na de fermentatie. Dit om rondzwevende resten van het fermentatieproces eruit te filteren. Op zich lukt dat ook wel op natuurlijke wijze, dan zakt het simpelweg naar de bodem, maar dan duurt het lang (tot wel maanden) en blijft de wijn een beetje troebel. Eiwitten hechten zich aan de restjes waardoor ze sneller naar de bodem zakken, wat je overhoudt is heldere wijn. Veel wijnmakers gebruiken hiervoor eiwitten van dierlijke oorsprong, er zijn bijvoorbeeld producten op de markt op basis van gelatine of vissenschubben. Er zijn ook veganistische alternatieven, op basis van erwten bijvoorbeeld (gebruiken de meest van onze wijnmakers), die voor een wijnmaker vaak wat duurder zijn. Het is voor ons volkomen begrijpelijk dat veganisten willen weten hoe de wijn gefilterd is en het is aan ons wijnverkopers hen hier goed over voor te lichten. Wel is het zo dat geen enkele wijnmaker kan garanderen dat een wijn 100% Vegan is. Er zal altijd een organisme (een mier, een slakje, een bij) eindigen in de persing, die kans is in elk geval zeer groot. Daarom vinden wij de aanduiding "Vegan wijn" niet echt fair en een iets te hoog marketinggehalte hebben. Om het echt eerlijk te doen, zou het veel duidelijker gemaakt moeten worden dat een wijn "vegan is geproduceerd", inclusief bovenstaande uitleg. Regeltjes die verder gaan dan deze filtering vinden we eerlijk gezegd wat overtrokken. Denk aan: geen dieren gebruikt in het veld (denk aan paarden die een ploeg trekken, die in principe veel duurzamer zijn dan een tractor), geen dieren die een boer houdt rondom de wijnstokken (denk aan schapen die worden gebruikt om te grazen in een naastgelegen veld), dat voert voor ons te ver - maar wij zijn dan ook geen veganisten.
Natuurwijn
Natuurwijn is hetgeen met het hoogste marketinggehalte naar onze mening, ook omdat er maar beperkt heldere regels en/of certificeringen voor zijn. Op zichzelf is er niets mis met wijnen waarbij een wijnmaker zo min mogelijk ingrijpt in het (natuurlijke) fermentatieproces. Tegelijkertijd zien wij niet echt in waarom dat zo kwalijk zou zijn, zolang een wijnmaker dit niet kunstmatig doet, er transparant over is, zich beperkt tot wat noodzakelijk is voor een goede wijn en de wens heeft zo duurzaam mogelijk te willen produceren. Bij bulkwijn (toch wel 70%+ van de Nederlandse markt helaas) is dat een heel ander verhaal, het is bijna belachelijk wat daar zomaar aan mag worden toegevoegd zoals ook de Keuringsdienst van Waarde concludeerde. Dat is echt anders bij kleine wijnboeren en niet alleen bij die van ons. Gezien het enorme aandeel bulkwijn uit supermarkten (of van rampen-stampen producenten / wijnshops), is de Natuurwijnbeweging wel erg goed te begrijpen. Maar het niet willen ingrijpen om het niet willen ingrijpen, die filosofie volgen wij niet altijd, omdat ingrijpen zonder de smaak kunstmatig te beïnvloeden of niet-gebruikelijke stoffen toe te voegen (zeg, relatief normale wijnmaakprocessen als het filteren van wijn, sulfiet toevoegen voor de stabiliteit of rijpen op eikenhout) een wijn ook echt beter kan maken. Hoe dan ook, natuurwijnen vinden wij echter wel interessant; het is echt anders dan anders, wat het leuk maakt. Al met al dus een leuke en ook wel goede beweging, ware het niet dat het een lifestyle wordt.
Natuurwijn is in onze ogen ook een soort lifestyle-ding geworden, waar we niet altijd even enthousiast over zijn. Natuurwijn is doorgaans wat duurder om logische redenen, waarmee het soms een beetje een statussymbool wordt. Daarbij is het (qua look&feel) ook een soort movement, het gaat soms meer om het felgekleurde knotsgekke etiket dan de inhoud van de fles lijkt het, terwijl een oersaaie Franse familie-producent in de Côte des Nuits die al 70 jaar hetzelfde etiket heeft volgens de spelregels net zo goed een natuurwijn kan maken. Iets teveel producenten springen wat ons betreft op de hypetrain, terwijl goede wijn zou moeten gaan over goede wijn, niet per se over het etiket op de fles of het "zien en gezien worden".
Als laatste is Natuurwijn gemiddeld genomen duur, zeker afgezet tegen wat een gemiddelde Nederlander aan een fles wijn besteedt. Dat is een goede ontwikkeling, ware het niet dat het bestellen van een fles Natuurwijn ook een risico is. Ooit hebben wij bij een etentje in Amsterdam bij Restaurant VRR, tot 3x toe dezelfde fles wijn teruggestuurd omdat het gewoon echt niet te drinken was (vonden wij dan, wij vermoedden derf) totdat de sommelier ons erop attent maakte dat dit nu eenmaal "de stijl" was. Daar betaalden we wel meer dan 80 euro per fles voor in de horeca. En dat is precies het risico met natuurwijn, het valt vaker tegen dan mee. En als het meevalt kan het fantastisch zijn, als het tegenvalt ook echt verschrikkelijk. Dat maakt het leuk, maar is ook een risico dat we niet altijd bereid zijn te nemen en waarvan we de noodzaak niet altijd inzien.
Hee maar bywynen, wat vinden jullie dan duurzaam, met al je commentaar?
Wij beschouwen duurzame of "Groene wijn" een beetje buiten alle keurmerken en certificeringen, omdat we dat een bijna onuitlegbaar oerwoud vinden. Tegelijkertijd hebben eigenlijk al onze wijnen wel een keurmerk of certificering, zo hebben nagenoeg al onze Franse wijnen een HVE-certificering, vaak zelfs op het hoogste niveau. Kijk alleen al naar de lengte van deze blogpost waarin we nog maar heel beperkt informatie geven over elke certificering of benaming, het blijft lastig uitleggen wat "Groen" is en wat niet. Het e.e.a. van onderstaande zal ongetwijfeld te weerleggen zijn als "maar deels waar", maar daar corresponderen we dan graag over! Onze vuistregels:
1. Onze Wijn komt van wijnboeren die:
a. Onafhankelijk zijn, ze verbouwen hun eigen druiven, bottelen hun eigen wijn, verkopen wijnen met hun eigen naam op het etiket. Omdat wij geloven dat een wijnmaker die z'n naam eraan verbindt en het hele productproces beheerst, traceerbaar is, kan uitleggen wat hij/zij ermee doet en minder snel zal "knoeien" of "sjoemelen".
b. Klein zijn, omdat een kleine productie in de regel een veel duurzamere productie is. Misschien niet efficiënt en wat duurder, maar wel traceerbaar, beheersbaar en te overzien.
c. Actief hun productie verduurzamen, bezig zijn biologisch te worden, certificeringen aanvragen, manieren zoeken om minder uit te stoten of materialen te gebruiken.
d. Niet/nauwelijks aan marketing doen, etiketten of reputatie maakt ons eigenlijk niets uit. De inhoud van de fles moet fantastisch zijn, volgens ons en onze klanten - vandaar onze focus op de combinatie kleine wijnboeren - Vivinoratings.
2. Onze Wijn komt uit Europa:
Niet omdat wij Amerikaanse of Zuid-Afrikaanse wijn niet lekker of interessant vinden, maar wel omdat de duurzaamheidsstandaarden in Europa doorgaans veel hoger liggen (uitzonderingen daar gelaten) en we de noodzaak niet zien om wijn van de andere kant van de wereld te halen als het hier om de hoek al milennia gemaakt wordt. Of een zeecontainer Zuid-Afrikaanse wijn duurzamer vervoerd wordt vergeleken met een vrachtwagenlading Franse wijn kijkend naar de CO2-uitstoot per fles laten we dan even in het midden, feit is wel dat zeetransport dan weliswaar bulk/massa is, maar niet bepaald duurzaam. Het wordt naar onze mening ook tijd dat we stookolie en kerosine een keer gaan belasten en we dichterbij huis gaan produceren, maar die discussie voert breder dan alleen wijn.
3. Onze wijn komt uit beroemde regio's (AOC's / DOCG's):
Franse AOC's of Italiaanse DOCG's hebben doorgaans strenge regels over de productie en in toenemende mate over duurzaamheid. Als wij de dictator van de EU zouden zijn dan zouden we, behalve alle CEO's van nationale spoorbedrijven ontslaan om een fatsoenlijk pan-Europees hogesnelheidsnetwerk aan te leggen, ook de AOC's/DOCG's/etc. inzetten om de industrie te verduurzamen. Als je niet meegaat in de verduurzamingstrend in jouw AOC heet jouw wijn gewoon geen Chateauneuf du Pape meer. Je ziet dat in Frankrijk langzaam gebeuren, in Italië niet/nauwelijks. Maar een strenge AOC/DOCG is op zichzelf al een eerste duurzaamheidsstap. Tegelijkertijd zouden we dan op termijn de meeste commerciële en onduidelijke duurzaamheidscertificeringen verbieden, zodat wijn uit Europese appellaties nog veel meer synoniem komt te staan voor duurzame productie.
4. Onze wijn is betaalbaar, maar wel wat duurder dan bulkwijn
De meeste van onze wijnen zijn tussen de 10 en 20 euro de fles. Dat is een eerlijke prijs, waarvoor een kleine producent een goede/duurzame fles wijn kan produceren om er een prima salaris aan over te houden. Onder de 10 euro verkoopprijs wordt dat al lastiger, al helemaal onder de 6/7 euro. In deze categorie is prijs een goede maatstaf voor kwaliteit, maar ook zeker voor duurzaamheid. Een Chileense wijn van de onderste plank van de Albert Heijn voor €3.99 kan eigenlijk niet duurzaam zijn om meerdere redenen, prijs als vuistregel is in deze categorie zo'n slechte nog niet.
Een lang verhaal, maar leuk om nog even op terug te komen n.a.v. de podcast. Corresponderen hierover doen we uiteraard graag, stuur ons gerust een mailtje of appje als je er nog eens verder over wil babbelen!